การทำบุญทานสลากภัตร นับเป็นประเพณีที่สำคัญของล้านนาไทยประการหนึ่ง เนื่องจากค่านิยมที่สืบทอดทำมาแต่โบราณจนกลายเป็นประเพณีสืบมาช้านาน คือ
1. ประชาชนว่างจากภาระกิจการทำนา
2. ผลไม้ เช่น ส้มโอ, ส้มเขียวหวาน,ส้มเกลี้ยง กำลังสุก
3. ประชาชนหยุดพักไม่เดินทางไกลเพราะเป็นฤดูฝน 4. พระสงฆ์จำพรรษาอยู่อย่างพรักพร้อม 5. ได้โอกาสสงเคราะห์คนยากจนเป็นสังคหทาน
6. ถือว่ามีอานิสงส์แรง คนทำบุญสลากมักจะมีโชคลอยมา
7. มีโอกาสหาเงินและวัสดุบำรุงวัด ด้วยเหตุผล 7 ประการนี้ ชาวล้านนาจึงนิยมทำบุญสลากภัตรกันเกือบทุกวัน มีแต่ว่าหากวัดใดมีงานตั้งธรรมหลวง (ฟังมหาชาติ) วัดดนั้นจะเว้นจากการทำบุญสลากภัตร
    ประเพณีถวายสลากภัตรหรือประเพณีถวายเข้าสลาก หรือ กินก๋วยสลากนั้น ทำกันมาตั้งแต่เดือน 12 เหนือเพ็ญ เรื่อยมาจนถึง
ต้นเดือนยี่เหนือ คือช่วงเดือน 11-12 ของภาคกลาง ชาวบ้านจะนำพืชผลมาถวายเป็นก๋วยสลาก นิมนต์พระสงฆ์จากวัดใกล้เคียง
มารับไทยทานสลาก ซึ่งศรัทธาประชาชนร่วมกันถวาย สลากภัตรของทางเมืองเหนือ ประกอบด้วย
1. สลากหน้อย คือ สลากกระชุเล็กๆ
2. สลากก๋วยใหญ่หรือสลากโชค
สลากก๋วยเล็ก ใช้ถวายอุทิศแด่ผู้ตาย หรือทำบุญเพื่อเป็นกุศลในภายหน้า ส่วนสลากก๋วยใหญ่ ใช้ถวายเป็นมหากุศลสำหรับ
บุคคลผู้มีกำลังศรัทธาและร่ำรวยเงินทอง ทำถวายเพื่อเป็นพลวปัจจัย ให้มีบุญกุศลมากขึ้น พิธีถวายสลากภัตร ที่ยิม มี 3ประเภท
1.สลากเอาเส้น ซึ่งประชาชนจับสลาก แล้วนำไทยทานไปถวาย 2. สลากที่พระสงฆ์จับสลากเอาเอง 3. สลากย้อม ซึ่งนิยมทำกันในกลุ่มไทยยอง ซึ่งหญิงสาวภายในหมู่บ้านจัดถวายเป็นประเพณี
  ก่อนวันทำพิธี "ทานก๋วยสลาก" 1 วัน เรียกว่า "วันดา" คือเป็นวันจัดเตรียมสิ่งของเครื่องไทยทาน พวกผู้ชายจะจักตอกสาน "ก๋วย"(ตะกร้า) ไว้หลายๆใบทางฝ่ายผู้หญิงก็จะจัดเตรียมห่อ
ของกระจุกกระจิก เช่น ข้าวสาร พริก หอม กระเทียม เกลือ กะปิ ปลาร้าขนมข้าวต้ม และอาหาร เช่น ห่อนึ่ง, จิ้นทอด, หมาก, เมี่ยง, บุหรี่ , ไม้ขีดไฟ, เทียนไข ,สีย้อมผ้า ผลไม้ต่างๆ , 
เครื่องใช้สอยสิ่งของต่างๆเหล่านี้จะบรรจุลงในก๋วยซึ่งกรุด้วยใบตอง หรือกระดาษสีต่างๆ เมื่อจัดการบรรจุสิ่งของต่างๆลงในก๋วยเรียบร้อยแล้วก็จะเอา"ยอด" คือ สตางค์หรือธนบัตร
ผูกติดไม้เรียวเสียบไว้
      เส้นสลาก ผู้เป็นเจ้าของก๋วยสลาก จะต้องเอาใบลานหรือกระดาษมาตัดเป็นแผ่นยาวๆ จารึกชื่อเจ้าของไว้และบอกด้วยว่า อุทิศส่วนกุศลนั้นให้ใครบ้าง
และจะต้องเขียนให้ครบจำนวนก๋วยสลาก เมื่อชาวบ้านนำเอาก๋วยสลากไปที่วัดแล้ว ก็จะเอาสลากไปรวมกันไว้ที่หน้าพระประธานในวิหาร ซึ่งผู้รวบรวมสลาก
มักจะเป็นมัคทายก หรือที่เรียกกันว่า "อาจารย์" รวบรวมได้เท่าไหร่ ก็จะเอาจำนวนพระภิกษุสามเณรที่นิมนต์มาจากวัดต่างๆ นั้นหารจำนวนสลากและหัก
ไว้เป็นส่วนหนึ่งของ"พระเจ้า" และในที่นี้หมายถึงเป็นส่วนพิเศษของวัดที่จัดทำพิธีทานก๋วยสลากนั่นเอง สลากของพระเจ้าเมื่อเสร็จจากการทำบุญ ก็จะแบ่งปัน ให้พระภิกษุสามเณรและเด็กวัดโดยทั่วถึงกันและอาจารย์หรือมัคทายกก็จะได้ส่วนหนึ่ง แต่เงินยอดก๋วยสลากนั้น ส่วนของ "พระเจ้า" จะต้องเป็นเงินกองกลาง
ของวัดสำหรับใช้จ่ายในกิจของวัดต่อไป
         
    


ที่มาของข้อมูล
    
มณี พยอมยงค์.2529.ประเพณีสิบสองเดือนล้านนาไทย.เชียงใหม่ : ส.ทรัพย์การพิมพ

 

 

 

 

 

               ประเพณีทานสลาก คือ การทำบุญสลากภัตรในล้านนาไทย มีเรียกชื่อแตกต่างกัน ไปตามท้องถิ่น บางแห่งว่า "กิ๋นก๋วยสลาก" บางแห่ง "กิ๋นสลาก" บางแห่งว่า "ตานก๋วยสลาก"